سفر به مریخ ایران/ تلفیق کوه‌های عجیب و ماسه‌های سرخ در دل طبیعت

کوه‌های منحصربه‌فرد و زیبای مریخی که در جاده چابهار به گواتر دیده می‌شوند، از زیباترین مناظر طبیعی ایران هستند که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.

حدود 40 تا 50 کیلومتر پس از چابهار به سمت بندر گواتر، کوه‌هایی در سمت چپ جاده نمایان می‌شود که به کوه‌های مینیاتوری یا مریخی معروفند. وجود این کوه‌ها با توجه به منظره کاملا متفاوتی که در سمت راست جاده و رو به‌سوی دریا وجود دارد، باعث می‌شود تا یکی از زیباترین جاده‌ها و مناظر طبیعی استان سیستان و بلوچستان به‌وجود آید که به دلیل عدم معرفی، کمتر مورد بازدید قرار گرفته‌اند.

این کوه‌ها که از منحصربه‌فردترین کوه‌های ایران است، به ثبت و حفاظت محیط زیست نیز در نیامده‌اند تا دست کم به این وسیله نامشان در فهرست مناظر زیبا و بی‌نظیر ایران به‌جا گذاشته شود. 

کوه‌های مریخی مناظری از کوه‌های کره ماه را برای انسان تداعی می‌کنند و جنس رسوبی آنها و همچنین فرسایش خاص کوه‌ها موجب ایجاد شیارها و تراش‌های زیبایی شده است که گویی نقاشی ماهر آنها را به تصویر کشیده است.  

این کوه‌ها که چاک چاک هستند و شکل‌های نامانوس دارند و فاقد پوشش گیاهی هستند و به خاطر غیرعادی بودنشان، در سال‌های اخیر و در میان گردشگران، به کوه‌های مریخی شهرت یافته‌اند، نمونه‌های بدبوم (بدلند) هستند که پدیده بوم‌شناختی ویژه‌ای است. 

رنگ تقریبا سفیدرنگ کوه (چیزی میان طوسی و سفید) با واریزه‌های بسیار در پای ‌آن، وجود گرما و حرارت و شرجی هوا و رطوبت نسبتا بالا و سوی دیگر آن دریا که به‌این منظره آغوش گشوده است، مناظری رویایی و تخیلی را در ذهن بیننده پدید می‌آورد. همین منظره منحصربه‌فرد که جاده چابهار ـ گواتر آن را به دو نیم تقسیم کرده، باعث شده تا این جاده به یکی از زیباترین جاده‌های ایران تبدیل شود. یک‌سو کوه‌های مخروطی مریخی با آن رنگ خاکستری خیال‌انگیز و سوی دیگر دریای سبز و ماسه‌های اندکی سرخ با درختچه‌های بیابانی در کرانه آن.

دشت که در میان جاده آبگیر می‌شود، تالاب‌هایی را پدپد می‌آورد، که در سوی دریا صورتی است و در سوی کوه خاکستری مایل به سفید. جایی که به آن تالاب صورتی می‌گویند. این جاده که با سراشیبی‌ها و سربالایی‌های بسیار، نمایان شدن گاه‌به‌گاه دریا در سمت چپ و نظاره منظره از ارتفاع، از جاذبه‌های خاص گردشگری در استان سیستان و بلوچستان است.

رشته کوه‌های مریخی که فقط در مناطق جنوبی استان سیستان و بلوچستان واقع شده است، توانسته ترسیم‌گر یک جاذبه طبیعی زیبا باشد. این کوه‌ها در زمان‌های گذشته به زیرخروارها خاک مدفون بوده و امروزه با گذشت زمان‏، مشاهده می‌شوند. در اثر تغییرات جوی و آب و هوایی و باران‌های موسمی‏، خاک‌ها از روی آنها به دامنه‌ها ریخته شده و چهره اصلی این کوه‌ها نمایان شده است.  

در پهنه بعضی از این کوه‌ها مشاهده می‌شود که برخی مواقع ارتفاع آنها تا پنج متر می‌رسد و در دیگر نقاط این بیابان‌ها بعضا بلندی آنها تا 100 متر و حتی بیشتر هم دیده می‌شود. جنس این پدیده از مقاومت خاصی برخوردار است، به‌طوری‌که بالا رفتن از آن به مثال بالا رفتن از صخره است. 

شکل‌های نامانوس این پدیده‌ها، ناشی از فرسایش سریع در برابر باد و باران است که بر خلاف فرسایش‌های آرام و طبیعی، مهلتی برای رویش گیاهان باقی نمی‌گذارد و سرزمین را دندانه دندانه و پر از لبه‌ها و چاک‌ها نشان می‌دهد. همچنین، مقاومت ناهمسان لایه‌های زمین، در این منطقه‌ها گاه سبب شکل‌گیری ستون‌هایی با کلاهک‌هایی بر سر یا کوه‌هایی که گویی با چاقو سر آن‌ها را بریده‌اند، می‌شود.

با رسیدن به دهکده صیادی «تیس» منظره کوه‌های مریخی در کنار جاده به پایان می‌رسد. قدمت این روستا به 2500 سال قبل می‌رسد و در کتاب فتوحات اسکندر مقدونی بعنوان تیز مشهور بوده و به مرور زمان به تیس تبدیل شده است. تیس بندر تجاری فعالی بوده است که بوسیله مغول‌ها ویران شده است.